گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران ، Mhzarei@pnu.ac.ir
چکیده: (7 مشاهده)
زمینه: گسترش کاربرد هوش مصنوعی در جامعه نیازمند شناخت اصول اخلاقی در جهت استفاده مطمئن از این فناوری است. هدف از پژوهش حاضر طراحی و اعتباریابی الگوی کاربرد اخلاقمدارانه هوشمصنوعی در آموزشعالی است. روش: در این پژوهش کاربردی از رویکرد آمیخته با دو روش تحلیل محتوا و توصیفی- پیمایشی استفاده شده است. برای شناسایی مؤلفههای الگو با19نفر از متخصصان موضوعی مصاحبه صورت گرفت و در بخش کمی به منظور اعتبارسنجی الگو تعداد168نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده کامپیوتر دانشگاه شیراز و صنعتی شیراز پرسشنامه را تکمیل کردند. نمونهگیری در بخش کیفی هدفمند و معیار انتخاب نمونه اشباع نظری دادهها بود و در بخش کمی نمونه با روش تصادفی ساده بر اساس جدول مورگان انتخاب شدند. ابزار پژ.هش در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و دربخش کمی پرسشنامه محقق ساخته شامل مؤلفههای شناسایی شده در بخش کیفی(38سؤال)بود. روایی اصالت دادههای کیفی توسط 6نفر از متخصصان موضوعی و پایایی پرسشنامه با آلفای97/0تأیید شد. یافتههای کیفی در نرمافزارMAXQDA به شیوه گرنددتئوری از نوع اشتراوس و کوربین تحلیل شدند و دادههای کمی با تحلیل عامل تأییدی اعتبارسنجی شدند. یافتهها: یافتهها در بخش کیفی شامل8 کد انتخابی،17کد محوری و132کد باز بود. در بخش کمی آزمون بارتلت کفایت حجم نمونه را تأیید کرد و نتایج تحلیل عامل تأییدی نشان داد که مؤلفههای الگو از اعتبار عالی برخوردار است(RMSEA=0/043). نتیجهگیری: یافتههای بخش کیفی پژوهش علاوهبر شناساندن مؤلفههای کاربرد اخلاقی هوشمصنوعی در آموزشعالی منجر به طراحی الگو شد. این الگو سبب توسعه استحکام و امنیت هوشمصنوعی در آموزش و ترویج کاربرد اخلاقی آن خواهد شد که از دیدگاه متخصصان موضوعی از اعتبار بالایی برخوردار است.
Zarei M H. Design and Validation of an Ethical AI Framework in Higher Education. Ethics in Science and Technology 2025; 20 (3) :81-89 URL: http://ethicsjournal.ir/article-1-3396-fa.html
زارعی محمدحسین. طراحی و اعتبارسنجی الگوی کاربرد اخلاقمدارانه هوشمصنوعی در آموزش عالی. اخلاق در علوم و فناوری. 1404; 20 (3) :81-89