1- دانشجوی دکتری، گروه حقوق، واحد بین المللی قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران 2- گروه حقوق، واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران ، aradanjebeli@gmail.com 3- گروه حقوق، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده: (10 مشاهده)
زمینه: در قرادادهای تجاری، گاه شروطی در نظر گرفته می شوند که موجبات قرار گرفتن یکی از طرفین در موضع ضعیف تر را فراهم می کند. این شروط که آن را شروط غیرمنصفانه می گویند اساس این مقاله هستند و مبانی اخلاقی چالش های اجرایی آنها در حقوق ایران هدف مطالعه را تشکیل می دهند. نتیجه گیری: ضعف یکی از طرفین در قرارداد می تواند دال بر اجرای شروط غیرمنصفانه باشد تا این شروط بر او تحمیل شود. اهمیت این موضوع، به دلیل مداقه در انصاف در قرارداد است که در هم بُعد دینی، هم اخلاقی و هم حقوقی مهم جلوه می کند. مهم ترین مبنای اخلاقی شروط غیرمنصفانه در کنار آزادی ، عدالت و انصاف است. اصل آزادی قرارداد و عدالت و انصاف در معاملات از اصول مسلم در حقوق رقابت است که اقداماتی مانند درج شرایط ناعادلانه در قراردادهای مصرف کننده منجر به نقض آنها می شود. از این جهت ضرورت برخورد قانونی شروطغیرمنصفانه مقام اجرا بسیار مهم است . یافته ها حاکی از آن است که در حقوق ایران، اصلی ترین چالش، نبودِ قانونی منسجم در زمینه ی شروط غیرمنصفانه با پرداخی جزئی و جامع است. از طرف دیگر مسئله ی عمل صادقانه یکی از خلأهای موجود در زمینه ی اجرا و پیشگیری از شروط غیرمنصفانه است که می توان از آن بهره برد. در آخر نیز هوشمندسازی قوانین و قراردادها می تواند در پیشگیری از اجرایی شدن شروط غیرمنصفانه موثر افتد که قوانین داخلی، در این زمینه نیاز به بازبینی اساسی دارند.
زمینه: در قرادادهای تجاری، گاه شروطی در نظر گرفته می شوند که موجبات قرار گرفتن یکی از طرفین در موضع ضعیف تر را فراهم می کند. این شروط که آن را شروط غیرمنصفانه می گویند اساس این مقاله هستند و مبانی اخلاقی چالش های اجرایی آنها در حقوق ایران هدف مطالعه را تشکیل می دهند. نتیجه گیری: ضعف یکی از طرفین در قرارداد می تواند دال بر اجرای شروط غیرمنصفانه باشد تا این شروط بر او تحمیل شود. اهمیت این موضوع، به دلیل مداقه در انصاف در قرارداد است که در هم بُعد دینی، هم اخلاقی و هم حقوقی مهم جلوه می کند. مهم ترین مبنای اخلاقی شروط غیرمنصفانه در کنار آزادی ، عدالت و انصاف است. اصل آزادی قرارداد و عدالت و انصاف در معاملات از اصول مسلم در حقوق رقابت است که اقداماتی مانند درج شرایط ناعادلانه در قراردادهای مصرف کننده منجر به نقض آنها می شود. از این جهت ضرورت برخورد قانونی شروطغیرمنصفانه مقام اجرا بسیار مهم است . یافته ها حاکی از آن است که در حقوق ایران، اصلی ترین چالش، نبودِ قانونی منسجم در زمینه ی شروط غیرمنصفانه با پرداخی جزئی و جامع است. از طرف دیگر مسئله ی عمل صادقانه یکی از خلأهای موجود در زمینه ی اجرا و پیشگیری از شروط غیرمنصفانه است که می توان از آن بهره برد. در آخر نیز هوشمندسازی قوانین و قراردادها می تواند در پیشگیری از اجرایی شدن شروط غیرمنصفانه موثر افتد که قوانین داخلی، در این زمینه نیاز به بازبینی اساسی دارند.
Rafiei Pary M, Radan Jebeli A, Mazloom Rahni A. Ethical Basis of Unfair Terms and Their Enforcement Challenges in Iranian Law. Ethics in Science and Technology 2025; 20 (3) :37-44 URL: http://ethicsjournal.ir/article-1-3334-fa.html
رفیعی پری مجید، رادان جبلی علی، مظلوم رهنی علیرضا. مبانی اخلاقی شروط غیرمنصفانه و چالش های اجرایی آنها در حقوق ایران. اخلاق در علوم و فناوری. 1404; 20 (3) :37-44
